دکتر سید فرهنگ فصیحی، در گفت و گو با قدس آنلاین، به موضوع آماده شدن شیوه نامه تدوین کتاب های درسی دانشگاهی از سوی وزارت علوم، و همچنین بحث نظارت بر محتوای این نوع کتاب ها  اشاره کرد و گفت: فرابخشی و اثر بخشی آموزش فقط منحصر به کتاب های درسی  نیست، چون محتوای آموزش بویژه در دوران جدید از راه های مختلفی به فراگیران منتقل می شود به طوری که در حال حاضر روش های تدریس و شکل برگزاری کلاس ها نیز در اثر بخشی آموزش موثر هستند. با این وجود  کتاب های درسی که عمده محتواهای آموزشی در آن ها می گنجد به عنوان یکی از ارکان مهم آموزشی محسوب می شود و در تاثیرگذاری دارای اهمیت فراوان است.

 وی با اشاره به این که شاید آنگونه که لازم است مرجعی مشخص به   برای نظارت بر کتاب های درسی مقطع تحصیلات تکمیلی نداشته باشیم، افزود: چون این منابع عموماً در رشته های تخصصی و بر اساس تخصص های مختلفی که در قالب رشته ها در دانشگاه ها ارایه می شود مراجع متنوعی دارند. یعنی متخصصان امر خیلی پراکنده و متنوع هستند و محتوای مرتبط این کتاب ها ممکن است ترجمه منابع داخل و یا منابع یا خارج از کشور باشد.

دبیر سابق ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در همین زمینه اضافه کرد: اما در حوزه علوم انسانی یک دو مجموعه مشخص و فعال برای نظارت بر محتوای کتاب های درسی دانشگاهی داریم. برای مثال سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی - سمت - در طول چند دهه اخیر ماموریت داشته کتاب های مرجعی را برای حوزه علوم انسانی تدوین کند که طبعاً برروند کارهم نظارت داشته است.

فصیحی، هرچند سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی را مرجع  خوبی برای این بخش دانست، اما گفت: البته به لحاظ فرایند کار و استفاده از دانش تخصصی روز یا این که چگونه محتوا بدرستی  بومی سازی  و یا در قالبی  عرضه شود که اثر بخشی بیشتری داشته باشد، یا چگونه با نیاز کشور حوزه علوم انسانی منطبق شود و.. همچنان جای کار بسیاری وجود دارد.

وی از مرکز نشر دانشگاهی به عنوان مرجعی دیگر برای تالیف و نظارت بر کتاب های درسی یاد کرد و گفت:  با این وجود به نظر می رسد مجموعه ای به جزسازمان مطالعه و تدوین- سمت- را نداشته باشیم که به طور متمرکز، بیشترین کار را کرده باشد حالا این بیشترین کار کافی بوده یا نه، بحث دیگری است که  که به نظر بنده پاسخ منفی است. بنابراین بشدت نیاز داریم در حوزه علوم انسانی بویژه در زمینه روش شناسی  کار بیشتری انجام دهیم. چون علوم انسانی بر خلاف علوم پایه یا مهندسی ثبات کافی ندارد. یعنی قواعد علوم مهندسی و علوم پایه مثل جاذبه، اصطحکاک، فیزیک و دینامیک و...  در تمام دنیا یکی است. به همین خاطر پر کردن خلاء ها در حوزه مهندسی خیلی راحت  است . یعنی اگر کشوری چند سال برایش وقت بگذارد نتیجه کار مثبت خواهد بود. کاری که برای مثال در فناوری هسته ای کردیم و نتیجه اش را دیدیم.

اما در حوزه علوم انسانی چون موضوع آن انسان ها، فرهنگ ها و محیط ها هستند که در اقصی نقاط دنیا از یکدیگر متفاوتند، بنابراین ترجمه صرف نمی تواند راهگشا باشد. یعنی دراینجا  باید ببینیم جوامعی که در حوزه علوم انسانی موفق بوده اند چگونه توانسته اند مسائل شان را شناسایی  کنند و  با چه روشی به تجزیه و تحلیل و پیدا کردن راهکار پرداخته اند. آنوقت  اگر ما هم به آن روش مسلط شویم، شاید  بتوانیم راهکارهای اختصاصی خود را متناسب با فرهنگ و محیط خویش پیدا کنیم.

رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر ادامه داد: نکته دیگر این که خود فرهنگ ما بسیار مولد است. در واقع  در حوزه علوم انسانی کشورو فرهنگ ما خود مخزن روش ها و راهکارها  و منبع غنی علومی است که در طول تاریخ به دنیا صادر کرده است ؛ تا جایی که همین حالا هم خیلی  از کشورها از آموزه ها و علوم انسانی ایرانی و اسلامی ما استفاده می کنند. به طوری که اگر واقعاً کسی در زمینه  روش ها و الگوهای مدیریتی در دنیا- آن هایی که موفق بوده و قالب شده اند-   حتی در زمینه  اقتصادی، تحقیق و تحلیل  کند در خیلی از آن ها رد پای علوم انسانی ما را پیدا می کند. با این وجود نکته اینجاست که در حوزه علوم انسانی علاوه بر این که  بشدت نیازمند تولید محتوا و انتشار آن ها هستیم، باید بدانیم راهکارهایی که از مکاتب دیگر برای این حوزه می آیند صرفاً برای ما پاسخگونیستند؛ بنابراین لازم است که محتوای کتاب ها  در حوزه علوم انسانی مقداری با خلاقیت و با عمق بیشتری همراه باشند. برای این منظور لازم است یک مرکزی سیاست گذاری دقیقی در این زمینه داشته باشد که  در حال حاضر هم شورای عالی انقلاب فرهنگی  از طریق شورای تحول علوم انسانی  در این زمینه تلاش می کند و هم وزارت علوم با توجه به این که مسئولیت آموزش این بخش را بعهده دارد در این ارتباط فعال است.

وی آماده شدن شیوه نامه تدوین کتاب‌های درسی را از سوی وزارت علوم اقدامی مثبت  در راستای ارتقای محتوای کتاب های درسی خواند و گفت: این شیوه نامه  که در راستای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده قطعاً کمک  می کند ما در حوزه علوم انسانی با عمق بیشتری هم تولید محتوا  کنیم و هم آنرا ترویج  بدهیم و  هم از آن ها بهره برداری بهتری  کنیم. البته به شرط این که در انتقال مطالب از مخازن خودمان یا از ترجمه و اقتباس ازمنابع خارجی به دقت و با عمق بیشتری عمل کنیم.